Sağlık Sektöründe Kurumsal Sürdürülebilirlik Yönetimi

Sağlık Sektöründe Kurumsal Sürdürülebilirlik Yönetimi

Asst. Prof. Dr. Kerem Toker

Prof. Dr. Fadime Çınar 

1 Giriş

Ekonomik, sosyal ve çevresel boyutu olan sürdürülebilir kalkınma, ilk başlarda sadece ülkeleri ve politikalarını kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkarken daha sonraki yıllarda gerçekleştirilen konferanslarda sorumluluğun diğer paydaşlarda da olduğu konusu gündeme gelmiştir (Engin ve Akgöz, 2013). Bu bağlamda işletmeler faaliyetlerini gerçekleştirirken kar sağlamanın yanı sıra toplumsal fayda ve süreklilik sağlamak amacını taşıyarak plan ve projelerini bu amaçla gerçekleştirmektedirler. Bu nedenle işletmeler, hisse sahipleri, iş görenler, toplum, çevre, müşteriler ve ekonomi gruplarına karşı sorumludurlar (Yıldırım ve Uğuz, 2013). Buradan hareketle, kurumsal sürdürülebilirlik, bir ülke içerisinde yer alan ve ekonomik bir amaca sahip kurumların, geleneksel büyüme kuramlarına bir alternatif olarak geliştirilen maddi manevi her türlü riski minimize etmeyi sağlayarak kurumları geleceğe daha sağlıklı aktarmayı hedefleyen bir yönetim anlayışı olarak tanımlanabilir (Kuşat, 2012). Bu bağlamda, günümüzün hizmet sektörlerinin başında gelen sağlık sektörünün sürdürülebilirlik konusunda uygulamaları, ülke refahının arttırılması ve korunması açısından son derece önemlidir.

2 Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Sağlık Sektörü

Sürdürülebilirlik anlayışını benimseyen günümüzde birçok işletme, insanı, dünyayı ve kazançlarını dikkate alarak sosyal, çevreyle ilgili ve ekonomik performansları arasında bir denge gözetme yoluna gitmektedir. İşletmeler, kritik performans ölçütlerini sürdürülebilir kalkınma paradigması ile yeniden değerlendirerek kurumsal karar verme süreçlerine işlerlik kazandırmaktadır (Toker, 2017). Sancar’a (2013) göre işletmelerin daha sorumlu davranma gerekliliği, onların her zaman müşterilerinin memnuniyetsizlikleri ve aktivistlerin protestoları ile karşılaşabilme ihtimallerinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle küresel dünyanın işletmeleri kapalı bir sistem değil aksine açık ve hesap verebilir konumda olmak zorundadırlar.

Sürdürülebilir Ekonomi: Kârlılık temelinde ekonomik performans bir işletmenin temel göstergelerinden biridir. İşletmelerin uzun dönemde başarılı olabilmesi, rekabet edebilmesi ve ayakta kalabilmesi kârını bulundukları sektör ortalamasının üzerinde tutmalarına bağlıdır (Şişman vd., 2016). Bununla birlikte günümüzde işletmeler sadece ekonomik sorumluluklarını yerine getirerek varlık gösterememektedir. Çevreleriyle ve toplumla olan ilişkileri onları daha ‘görünebilir’ ve ‘gözlemlenebilir’ olmaya zorlamaktadır (Engin ve Akgöz, 2013). O halde ekonomik sürdürülebilirlik, olumlu sosyal ve çevresel sonuçların elde edilmesini sağlarken, aynı zamanda kıt kaynakların tahsisi ve korunması süreci olarak daha iyi tanımlanabilir (Doane ve MacGillivray, 2001).

Sürdürülebilir Çevre: Günümüzde çevre sorunları yaşam alanlarını ve insan hayatını tehdit eden önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Çevre kirliliğinin insan yaşamı üzerindeki olumsuz etkileri, su ve hava

SESSION 4C: Sektörel Analizler 413

 kirliliği, ozon tabakasının incelmesi, biyolojik zenginliklerin azalması, iklimin değişmesi, denizlerin kirlenmesi gibi geri kazanılamayan kayıplara yol açmakta, insanların sağlığını olumsuz etkilemekte, kültür varlıklarını da tehdit etmektedir (Tuğun ve Karaman, 2014). Balcı ve Koçak, (2014) çevresel sürdürülebilirliği, kurum ve kuruluşların üretimlerinde ve tesis planlamalarında, atıkları ve zararlı salınımları en aza indirmek, kaynakların kullanımında verimliliği artırmak ve ülke kaynaklarından gelecek nesillerin üst düzeyde yararlanmasını sağlamak şeklinde ifade etmiştir.

Sürdürülebilir Toplum: Sosyal sürdürülebilirlik toplumsal homojenlik, adil gelir dağılımı, mal, hizmet ve istihdama adil erişim gibi bir dizi toplumsal unsurları içermektedir (Vallance vd., 2011). Şahin ve Kutlu (2014) sürdürülebilirliğin sosyal boyutunun temel olarak eşitlik kavramı çerçevesinde şekillendiğini ve insan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, sağlık ve sosyal hizmetlere erişim gibi konuları içerdiğini belirtmiştir. Dempsey ve arkadaşları (2011) ise sürdürülebilir toplulukları, insanların şimdi ve gelecekte çalışmayı veya yaşamaya isteyecekleri yerler olarak tanımlamıştır.

Şekil 1. Kurumsal Sürdürülebilirliğin Üç Boyutu Kaynak: Fauzi H., Svensson, G. & Rahman, A.A. (2010). “Triple Bottom Line” as “Sustainable Corporate Performance”: A Proposition for the Future. Sustainability, (2), 1345-1360.

Ülkelerin sosyo-ekonomik açıdan kalkınmışlık düzeylerinin en önemli göstergelerinden birisi de sağlık hizmetleridir (Tutar ve Kılınç, 2007). Gelişmiş ekonomilerde, sağlık sektöründe mal ve hizmet üretimi, GSYİH'nin % 7'sine ulaşmakta ve bu sektörde istihdam oranı % 10'dur. Toplam sağlık harcamasının GSYİH'ye oranının 2020'de %16'ya yükseleceği hesaplanmaktadır (Çınar ve Eren, 2015). Sürdürülebilirlik konusu sağlık sektörü açısından ele alındığında Türkiye’de sağlık sektörü; erişebilirliğin artması ve olumlu ekonomik gelişmeler neticesinde artan satın alma gücü gibi etkenler ve son yıllarda sektöre ilişkin gerçekleşen destekleyici gelişmelere paralel olarak büyümektedir. İlaç, hizmet sunumu, sigorta ve tıbbi cihazlar gibi alt sektörler bazında bakıldığında dünya genelinde önemli bir noktaya gelindiği görülmektedir (Yased, 2012). TÜİK 2015 verilerine göre Türkiye genelinde yataklı ve yataksız olmak üzere toplam 30.449 sağlık kurumu bulunmaktadır.

   Yataklı

Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Üniversite Özel

865 70 562

Yataksız Toplam

    Diğer*

    36 28.916 30.449

 * "Diğer"grubu altında Belediyelere ait yataklı sağlık kurumları kapsanmıştır. Ayrıca, 2002 yılı ve sonrasında Milli Savunma Bakanlığı'na ait hastanelerde bu gruba dahil edilmiştir.

Tablo 1. Türkiye’deki Yataklı ve Yataksız Sağlık Kurumları Sayısı, Kaynak: TÜİK (2015)

Tutar ve Kılınç (2007), sağlık ekonomisinin gelişiminde, sağlık sektörünün giderek daha fazla kaynak kullanılan bir sektör olmasının önemli rol oynadığını ifade etmiştir. Bu bağlamda sağlık sektöründe faaliyette bulunan kurumların ekonomik, sosyal ve çevre açıdan sürdürülebilir politikalara sahip olması ve bu politikaları uygulaması, ülke ekonomisini ve toplum refahını yükseltici etkilere neden olacaktır. Sağlık sektöründe kamu ve özel sektör olmak üzere iki farklı sahiplik biçimine sahip kuruluşların faaliyette bulunması, yönetim süreçlerinde sosyal ve kâr amaçlarının birbirine karışıp belirsizleşmesine neden olabilmektedir. Bu yüzden sağlık sektörü kuruluşlarının faaliyetlerinin sürdürülebilirlik çerçevesinde yapılandırılması ve kontrol mekanizmalarının kurularak standartların oluşturulması ülke kalkınmasında önemli rol oynamaktadır.

414 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2017

 3 İstanbul Avrupa Yakasında Faaliyette Bulunan Hastanelerde Sürdürülebilirlik Yönetimi Ölçümü

Sürdürülebilirlik ve sağlık sektörü ile ilgili yukarıda değinilen açıklamalardan sonra, sağlık sektöründe faaliyette bulunan kurumların sürdürülebilirlik uygulamalarının kapsam ve ölçümüne yönelik bir araştırma gerçekleştirilmiştir.

3.1 Araştırmanın Amacı ve Önemi

Araştırmanın amacı, günümüz ülke ekonomisi içerisinde önemli bir paya sahip olan sağlık sektöründe faaliyette bulunan kurumların sürdürülebilirlik uygulamalarını ne düzeyde gerçekleştirdiğini saptamaktır. Elde edilen sonuçlar bağlamında sağlık kurumlarının sürdürülebilirlik konusunda ne düzeyde duyarlı olduklarını tespit edilecek ve böylece yetersiz kalınan faaliyet alanları için iyileştirme çalışmaları yapılabilecektir. Sağlık kurumlarının sürdürülebilirlik konusunda gösterecekleri hassasiyet ülke ekonomisinin gelişimine ve toplumsal refaha doğrudan pozitif katkılar sağlarken aynı zamanda gelecek kuşaklara daha yaşanabilir bir ülke bırakmanın zeminini hazırlayacaktır.

3.2 Araştırmanın Kapsamı

Araştırma kapsamında İstanbul’da Avrupa Yakasından faaliyette bulunan kamu ve özel sektör hastaneleri incelenmiştir. İstanbul, Türkiye’nin nüfus ve ekonomi açısından en büyük ili olması nedeniyle temsil kabiliyeti yüksek illerimiz arasında yer almaktadır. Tablo 2, İstanbul’da faaliyette bulunan sağlık kuruluşlarının sayısını ve dağılımını göstermektedir.

   Yataklı

Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Üniversite Özel

51 15 159

Yataksız Toplam

    Diğer*

    3 23.345 23.573

 * "Diğer"grubu altında Belediyelere ait yataklı sağlık kurumları kapsanmıştır. Ayrıca, 2002 yılı ve sonrasında Milli Savunma Bakanlığı'na ait hastanelerde bu gruba dahil edilmiştir.

Tablo 2. İstanbul’daki Yataklı ve Yataksız Sağlık Kurumları Sayısı Kaynak: www.istanbulsaglik.gov.tr

3.3 AraştırmanınYöntemi

Sağlık kuruluşlarının sürdürülebilirlik konusunda bilgi düzeylerini ve uygulamalarını ölçmek için Aly ve Mansour (2017) tarafından geliştirilen sürdürülebilirlik performans ölçeğinin sosyal ve çevreye yönelik olan kısımları yazarlar tarafından sağlık sektörüne uyarlanmıştır. Anket yöntemi ile elde edilen veriler, SPSS 20 istatistik programına girilmiştir. Veri giriş işleminden sonra öncelikle araştırmaya dâhil olan sağlık kurumlarındaki yöneticilerin tanımlayıcı istatistikleri ortaya konulmuştur. Tanımlayıcı istatistiksel analizin ardından kurumların sürdürülebilirlik uygulamalarının düzeyini ve uygulamalarda kamu / özel sektör ayrımının olup olmadığı test etmek için “bağımsız örneklem t testi” analiz tekniğinden yararlanılmıştır.

3.4 Araştırmanın Sınırlılıkları

Araştırmada kullanılan veriler, Türkiye’nin İstanbul ilinde faaliyette bulunan 3’ü kamu ve 2’si özel hastane olmak üzere toplam 5 hastanede çalışan toplam 142 yöneticiye uygulanan anket çalışması ile elde edilmiştir. Bu bağlamda araştırma sonucunda elde edilen bulgular sadece araştırmaya katılan hastaneler için yorumlanabilir. Bununla birlikte sağlık sektörü, özel poliklinikler, muayenehaneler, laboratuvarlar, görüntüleme merkezleri vb. hastane dışında birçok küçük ve orta ölçekli kuruluşların da içinde faaliyette bulunduğu bir sektördür, Bu nedenle, gelecek araştırmaların anılan kuruluşları da kapsayacak şekilde ve daha geniş bir coğrafi alanda yapılması, elde edilecek bilimsel sonuçların bütün sektöre yönelik yorumlanması açısından daha anlamlı olacaktır. Araştırmanın bir başka sınırı ise, araştırmaya dâhil olan hastanelerin sadece sürdürülebilir sosyal ve sürdürülebilir çevre faaliyetlerinin incelenmiş olmasıdır. Sürdürülebilirliğin ekonomik boyutu araştırmaya dâhil edilmemiştir. Bunun nedeni ise araştırma evreni içerisinde yer alan hastanelerin sermaye yapılarının kamu ve özel sektör olmak üzere birbirinden çok farklı dinamiklere sahip yapılar olmasıdır. Bu farklı sermaye yapılarının birbirinden farklı ekonomik motivasyonları olacağı gerekçesiyle, iki yapının ekonomik bağlamda karşılaştırılması bilimsel olarak anlamlı görülmemiştir.

3.5 Analiz ve Bulgular

Araştırmanın konusu olan hastanelerin sürdürülebilirlik yönetimi ile ölçek İstanbul’un Avrupa yakasında faaliyette bulunan 2 kamu ve 3 özel olmak üzere toplam beş hastanede uygulanmıştır. Araştırmaya katılan toplam 142 yönetici pozisyonundaki cevaplayıcının demografik bilgileri Tablo 3’te gösterilmiştir.

SESSION 4C: Sektörel Analizler

415

               Cinsiyet

Yaş

Kurumda Çalıştığı Pozisyon

Kadın 70 Erkek 72 Toplam 142

21-30 18 31-40 53 41-50 57 51 ve üzeri 14 Toplam 142

Şef 4 Alt Kademe Yön. 27

Çalışılan Hastane

Öğrenim Durumu

Kamu

Özel

Toplam

Lise

Önlisans Lisans Lisansüstü Toplam

1-5 yıl

6-10 yıl

11-15 yıl

16 yıl ve üzeri Toplam

75 57 142 3 19 61 59 142 52 70 14 6 142

                                                          Orta Kademe Yön. Üst Kademe Yön. Toplam

Kurumda Çalışma 78 Süresi

33

142

                    Tablo 3. Araştırmaya Katılan Cevaplayıcıların Demografik Özellikleri

Tablo 3’te görüldüğü gibi araştırmaya 70’i kadın, 72’si erkek olmak üzere toplam 142 hastane çalışanı katılmıştır. Söz konusu cevaplayıcıların 75’i kamu hastanesinde, 57’si ise özel hastanede çalışmaktadır. Aynı zamanda cevaplayıcıların 3’ü lise mezunu, 19’u önlisans, 61’i lisans ve 59’u lisansüstü öğrenim derecesine sahiptir. Cevaplayıcıların 4’ü şef pozisyonunda, 27’si alt kademe yönetici, 78’i orta kademe yönetici ve 33’ü üst düzey yönetici pozisyonunda çalışmaktadır. Elde edilen bulgular, eğitim bilgileri ile birlikte değerlendirildiğinde çalışanların entelektüel birikimleri ve çalıştıkları pozisyonlar itibariyle sürdürülebilirlik politikalarını değerlendirmeye yeterli olduklarını göstermektedir. Bütün bunlara ek olarak cevaplayıcıların 52’si kurumda 1-5 yıl, 70’si 6-10 yıl, 14’ü 11-15 yıl ve 6’sı ise 16 yıl ve üzeri çalışmaktadır. Bu bulgu ise, cevaplayıcıların çalıştıkları kurumdaki iş süreçlerini değerlendirebilecek kıdeme sahip olduklarını göstermektedir.

Araştırmanın temel problemi olan hastanelerde sürdürülebilirliğin çevre ve sosyal boyutlarının uygulama düzeylerinin, kamu / özel sektör ayrımında farklılık gösterip göstermemesini ölçmeye yönelik yapılan analizler ise Tablo 4’te gösterilmiştir.

       Sürdürülebilirlik Boyutu

Çevre

Hastane

Kamu Özel

̅

N 𝑿 t p

75 2,9390 -,598 ,551

57 2,8955

                   Tablo 4. Hastanelerin Sahiplik Yapısına Göre Sürdürülebilirliğin Çevre Boyutunu Ölçmeye Yönelik t Testi Sonucu

Tablo 4’te görüldüğü gibi hastanelerin sahiplik yapısı ile sürdürülebilirliğin çevre uygulamaları arasında anlamlı bir fark görülmemiştir (t-598 = ,551 > 0,05). Bununla birlikte kamu hastaneleri sürdürülebilirliğin çevre boyutuna yönelik uygulamalar için 2,9390 ortalama değer ve özel hastaneler ise 2,8955 ortalama değer almıştır (1≤ X ≤5). Elde edilen bulgular, hem kamu hastanelerinin hem de özel hastanelerin sürdürebilirliğin çevre boyutu ile ilgili politikaları uygulama düzeylerinin arzu edilen seviyede olmadığını göstermektedir.

         Sürdürülebilirlik Boyutu Hastane

̅

N 𝑿 t p

75 3,8472 1,231 ,221

57 3,9836

         Sosyal

Kamu Özel

                Tablo 5. Hastanelerin Sahiplik Yapısına Göre Sürdürülebilirliğin Çevre Boyutunu Ölçmeye Yönelik t Testi Sonucu

Tablo 5 ise, hastanelerin sahiplik yapısı ile sürdürülebilirliğin sosyal uygulamaları arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir (t1,231 = ,221 > 0,05). Bununla birlikte kamu hastaneleri sürdürülebilirliğin sosyal boyutuna yönelik uygulamalar için 3,8472 ortalama değer ve özel hastaneler ise 3,9836 ortalama değer almıştır (1≤ X ≤5). Elde edilen bulgular, hem kamu hastanelerinin hem de özel hastanelerin sürdürebilirliğin sosyal boyutu ile ilgili politikaları uygulama düzeylerinin, çevre boyutuna göre daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, hastanelerin öncelikli misyonlarının toplumsal hizmet olmasından ve bu yüzden iş süreçlerinde sosyal konulara daha duyarlı yaklaşıyor olmalarından kaynaklanabilir. Araştırmada sürdürülebilirliğin ekonomik boyutu, kamu hastaneleri ile özel hastanelerin karşılaştırılması noktasında adil olmayacağı gerekçesiyle yazarlar tarafından analiz dışı tutulmuştur.

416 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2017

 4 Sonuç

Artan dünya nüfusuna paralel olarak üretim ve tüketim süreçlerinde yaşanan artış, doğal kaynakların hızla tükenmesi, işsizlik, yoksulluk, kirlilik ve hastalık gibi birçok ekonomik, sosyal ve çevreye yönelik problemi beraberinde getirmektedir. Yaşanan söz konusu problemler, kamu sektörünü ve özel sektörü şimdiki ve gelecek kuşaklara yaşanabilir bir dünya bırakması için mal ve hizmet üretim faaliyetlerinde sürdürülebilir politikalar uygulamaya zorlamaktadır. Ülkelerin içinde bulundukları ekonomik yapı içerisindeki en önemli sektörlerden biri de sağlık sektörüdür. Sağlık sektörü gerek milli gelir içinde aldığı pay, gerekse ülkenin ekonomik ve sosyal refahına yaptığı katkı nedeniyle, yaşanabilir bir dünyanın kurulması konusunda üzerinde en çok görev düşen sektörlerden biridir. Bu yüzden sağlık sektörü yöneticilerimin yönettikleri kurumlarda sürdürülebilir politikalar uygulama sorumlulukları son derece önemlidir. Bu araştırmada Türkiye’de İstanbul ilinin Avrupa yakasında faaliyette bulunan hastanelerin yöneticilerinin kurumlarında uyguladıkları sürdürülebilirlik politikalarının düzeyinin ölçülmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla, 2 kamu hastanesi ve 3 özel hastanenin yöneticilerine Aly ve Mansour’un (2017) çalışmasından uyarlanan sürdürebilirlik performans ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, sürdürülebilirlik politikalarının çevre ve sosyal boyutunun uygulanmasında kamu ve özel hastaneler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir. Bununla birlikte hastanelerin sürdürülebilir çevre politikalarını uygulama düzeylerinin, sürdürülebilir sosyal politika uygulama düzeylerinden daha düşük olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda, sürdürülebilirliğin üçüncü boyutu olan ekonomik boyut bu araştırmada analiz kapsamının dışında tutulmuştur. Araştırma sonuçları, hastanelerin çevrenin korunması ve geliştirilmesine yönelik uygulamalarını arttırması gerektiğini ortaya koymuştur. Örnek kütlede yer alan hastaneler, sürdürülebilir sosyal politikaların uygulanması konusunda ise daha duyarlıdır. Sağlık sektörünün temel yetenekleri arasında toplumun sosyal refahına arttırmaya yönelik nitelikler olmasının araştırmada böyle bir sonucun ortaya çıkmasında etkili olduğunu düşündürmektedir. Araştırma sonuçları anket uygulamasının yapıldığı beş hastane ile sınırlıdır. Daha kapsamlı sonuçlar elde edilebilmesi için örneklemin Türkiye genelinde genişletilmesi ve sürdürülebilirliğin ekonomik boyutunun araştırmaya dâhil edilmesi, yazarlar tarafından gelecek araştırmacılara önerilmektedir.

Kaynakça

• Akgül, U. (2010). “Sürdürülebilir Kalkınma: Uygulamalı Antropolojinin Eylem Alanı”, Antropoloji Dergisi. 24, 133-164.

• Aly, A.H. & Mansour, M.E. (2017). “Evaluating the Sustainable Performance of Corporate Boards: The Balanced Scorecard Approach”, Managerial Auditing Journal, 32(2), 167-195.

• Balcı, V. & Koçak, F. (2014). “Environmental Sustaınability In The Design And Use of Sports And Recreation Areas”, Journal of Sports and Performance Researches, 5(2), 46-58.

• Caymaz, E., Soran, S. & Erenel, F. (2014). “The Relationship Between Corporate Sustainability And Corporate Social Responsibility In Business: Global Compact Turkey”, Journal of Management, Marketing and Logistics. 1(3), 208-217.

• Çankaya, S.Y. & Sezen, B. (2015). “Moderator Effect of Environmental Uncertainty On The Relationship Between Ecologic Innovation And Sustainability Performance”, Int. Journal of Management Economics and Business, 11(24), 111-134.

• Çınar, F. & Eren, E. (2015). “Organizational Learning Capacity Impact on Sustainable Innovation: The Case of Public Hospitals. 3rd International Conference on Leadership, Technology and Innovation Management”, Procedia - Social and Behavioral Sciences (181), 251 – 260.

• Dempsey, N., Bramley, G., Power, S. & Brown, C. (2011). “The Social Dimension of Sustainable Development: Defining Urban Social Sustainability”, Sustainable Development, (19), 289–300.

• Doane, D. & MacGillivray, A. (2001). “Economic Sustainability: The Business of Staying in Business”, The SIGMA Project, R&D Report.

• Engin, E. & Akgöz, B.E. (2013). “An Evaluation Of Corporate Social Responsibilty Within The Framework Of Sustainable Development And Corporate Sustainability”, Selçuk İletişim, 8(1), 85-94.

• Fauzi H., Svensson, G. & Rahman, A.A. (2010). ““Triple Bottom Line” as “Sustainable Corporate Performance”: A Proposition for the Future” Sustainability, (2), 1345-1360.

• Gür, B. (2012). “Sustainable Development, Corporate Social Responsıbility, And The Micro Finance Practices In Turkey”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11)21, 87-106.

• Harris, J.M. (2000). Basic Principles of Sustainable Development. Global Development and Environment Institute Working Paper: 00-04, [Çev: Emine Özmete] Tufts University, USA.

• İstanbul’da Sağlık 2015, http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/belge/istanbulda_saglik_2015_faaliyetleri.pdf [Erişim Tarihi: 02.04.20147]

SESSION 4C: Sektörel Analizler 417

 • Kurnaz, N. & Kestane, A. (2016). “Investigation of Corporate Sustainability In Economic Perspective And Investor Behavior Relationship: An Application of Bist Sustainability Index”, Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 278-303.

• Kuşat, N. (2012). “Organizational Sustainablity For Sustainable Corporations And Its Endogenous Determinants”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 14(2), 227-242.

• Onay, A. (2015). “Sustainable Develeopment, Corporate Sustainability and Sustainability Reportiıng”, Electronic Journal Of Occupational Improvement And Research, Iwcea Özel Sayısı, (3), 104-118.

• Öztel, A., Köse, M.S. & Aytekin, İ. (2012). “Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü İçin Çok Kriterli Bir Çerçeve: Henkel Örneği”, Journal of History Culture and Art Research, 1(4), 32-44.

• Sancar, G.A. (2013). “Kurumsal Sürdürülebilirlik Bağlamında Kurumsal Yönetişim: Kavramın Doğuşu, Gelişimi Ve Değerlendirilmesi”, Selçuk İletişim, 8(1), 71-84.

• Seydioğulları, H.S. (2013). “Renewable Energy for Sustainable Development”, Planlama, 23(1), 19-25.

• Sünnetçioğlu, S. & Yılmaz, B.S. (2015). “Evaluation of Restaurant Managers’ Approaches to the Sustainable Restaurant Management Concept: Case of Izmir”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 94-114.

• Şahin, İ. & Kutlu, S.Z. (2014). “Cittaslow: An Assessment From The Perspective of Sustainable Development”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 2(1), 55-63.

• Şişman, B., Doğan, M. & Ağca, V. (2016). “Linkıng Supply Chain Management Dimensıon of Corporate Sustainability to Fınancial Performance: A Research On Firms In Bist Sustainability Index”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 75-96.

• Tuğun, Ö. & Karaman, A. (2014). “A Sustainability Model for Bringing Core Villages into Eco-tourism”, MEGARON, 9(4), 321-337.

• Tutar, F. & Kılınç, N. (2007). “Türkiye’nin Sağlık Sektöründeki Ekonomik Gelişmişlik Potansiyeli ve Farklı Ülke Örnekleriyle Mukayesesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(1), 31-54.

• Toker, K. (2017). Tedarik Ağları, Sürdürülebilirlik ve Değer. İşletmelerde Sürdürülebilirlik Dinamikleri [ed. Işıl Mendeş Pekdemir], Beta, İstanbul, 274-216.

• Uluslararası Yatırımcılar Derneği (Yased) (2012). Türkiye Sağlık Sektörü Raporu

• Vallence, S., Perkins, H.C. & Dixon, J.E. (2011). “What is Social Sustainability? A Clarification of

Concepts”, Geoforum (42), 342–348.

• Yangil, F.M. (2015). “The Content Analysis of Sustainability Reports On the Context of Corporate

Sustainability: Top 100 Industrial Enterprises in Turkey”, Journal of Business Research-Türk, 7(3), 356-376.

• Yıldırım, M.H. & Uğuz, Ş. (2013). “Importance Of Corporate Social Responsibility In The Process Of Sustainable Development: A Research In Aksaray”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 202-212.